De doel-methodematrix deelt projecten in op basis van twee factoren:
- Zijn de te gebruiken methoden en technieken om de projectproducten (deliverables) te ontwikkelen vooraf bekend? Of worden de aanpak en te gebruiken tools tijdens de projectuitvoering bepaald?
- Is de workbreakdownstructure – de opsplitsing van het werk in werkpakketten – vooraf duidelijk, of ontwikkelen de inzichten over wat er precies gemaakt moet worden zich op basis van voortschrijdend inzicht.
Naarmate beide factoren beter voorspelbaar zijn, is succes te bereiken met beheersmaatregelen, zoals het aanbrengen van structuur, procedures en mijlpalen. Naarmate er meer onzekerheid is over de aanpak en/of de resultaten, is een flexibeler benadering nodig waarbij communicatie, samenwerken en creativiteit een belangrijke rol spelen.
Afhankelijk van de uitgangssituatie, ontstaan vier typen projectaanpakken. Als naam hiervoor is een herkenbare toepassing gekozen: engineering, productontwikkeling, softwareapplicatieontwikkeling en research/organisatieverbetering. De indeling kan echter ook gebruikt worden voor andere soorten projecten.
1. Engineering aanpak
Bij een engineering project zijn zowel de te gebruiken methoden en technieken als het werk (deliverables en activiteiten) vooraf bekend. Het projectteam weet wat er moet gebeuren en hoe dit moet worden aangepakt. Denk bijvoorbeeld aan het construeren van een gebouw: vooraf is precies uitgewerkt wat er moet gebeuren en de manier waarop dit wordt aangepakt staat vooraf vast en wordt nauwkeuring gepland. Bij aanvang van het werk, is bij wijze van spreken al vastgelegd wanneer de dakpannen komen en wie deze plaatst. De projectmanager speelt de rol van dirigent: hij geeft aan welke partij wanneer kan beginnen, volgt de uitvoering en hoeft alleen in te grijpen als er van het plan wordt afgeweken.
2. Productontwikkelingsaanpak
Als de workbreakdownstructure bekend is, maar de manier waarop de projectdeliverables tot stand worden gebracht niet, is sprake van productontwikkeling. De ontwikkelaars kiezen in dit geval tijdens de projectuitvoering voor technieken en methoden die ze denken nodig te hebben. Dit kunnen allerlei methoden zijn, zoals brainstormen, systematische variatie, value chain analyse, eindige elementenmethode om de sterkte te berekenen, risicoanalysemethoden, testmethoden etc. De kennis over welke methoden en technieken toepasbaar zijn, is aanwezig in het projectteam of wordt gedurende de uitvoering opgedaan of ingehuurd. De toepassing is afhankelijk van de keuzes die het team gedurende de projectuitvoering maakt en de inzichten die ontstaan. De projectmanager speelt een coachende rol: hij stemt af en ondersteunt bij het kiezen van passende aanpakken en partijen die hierbij kunnen ondersteunen.
3. Softwareapplicatieontwikkelingsaanpak
Bij het ontwikkelen van een softwareapplicatie zijn de te gebruiken methoden en technieken vaak wel vooraf bekend, maar ontstaat het op te leveren product goeddeels tijdens de projectuitvoering. Vooraf is slechts een aantal uitgangspunten bepaald, zoals functionaliteit en platform, maar deze vormen eerder kaders dan duidelijke blauwdrukken. Hoe bijvoorbeeld datastructuur, navigatie, scherm lay-out en vormgeving er uiteindelijk precies uit zullen zien, ontstaat al doende. Vaak wordt bij dit type projecten gebruik gemaakt van tussenopleveringen die gezamenlijk worden geëvalueerd, op basis waarvan de volgende stap wordt gedefinieerd. Deze aanpak is soms ook toepasbaar voor andere soorten projecten waarbij creativiteit en flexibiliteit tijdens de totstandkoming worden vereist. De projectmanager speelt de rol van beeldhouwer: het grote plaatje is vooraf bekend, maar de detailuitwerking en accenten die tot het eindproduct leiden vereisen managementaandacht.
4. Research & organisatieverbetering
Bij research & organisatieverbetering zijn zowel de aanpak als de projectdeliverables vooraf niet bekend. Op basis van waarnemingen, onderzoeksvragen, ideeën, problemen en risico’s wordt ingezoomd op de te onderzoeken elementen, waarbij passende methoden en technieken worden gebruikt of op maat ontworpen. Zo krijgt het team steeds meer vat op het te onderzoeken object en de (verbeter)mogelijkheden. Kenmerkend voor dit type projecten is, dat wordt uitgegaan van het geheel (holistische aanpak) en wordt ingezoomd op de te onderzoeken elementen tot het detailniveau dat nodig is om het object te begrijpen en er vat op te krijgen. De manager kan worden gezien als een adelaar, die het hele gebied vanaf grote hoogte overziet en op jacht gaat zodra hij op de grond een prooidier (een onderzoeksonderwerp of verbetermogelijkheid) waarneemt.